Arpalı Beldesi

Tarihi : 
Çok eski bir yerleşim birimi olan Arpalı 1516 tarihli yazılı belgelerde eski ismi NİV adıyla rastlanmaktadır. Dr. İsmet MİROĞLU´ nun "Bayburt Sancağı" adlı eserinde 1516 yılında belde de 8 Müslüman nefer 45 Hıristiyan nefer, 1591 yılında ise 10 Müslüman nefer 104 Hıristiyan neferin yaşadığı belirtilmektedir. Bu güzel beldenin yaşama değerliliğini fark eden halk çeşitli yerlerden beldeye göç ederek yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu vesile ile gün geçtikçe nüfus hızla artmıştır

1800 lü yıllara kadar Hıristiyanlarla birlikte yaşam sürmüştür. Osmanlının zayıf düşmesiyle Ruslar Doğu Anadolu´ yu işgale başlamışlardır.

1828 -1829 Osmanlı Rus Savaşında Arpalı:

Rus General Kont Paske Wich, Temmuz ayının ortalarına doğru Tuğgeneral Burdzof´´u iki piyade taburu ile Bayburt´ u ele geçirmek için görevlendirmişti. General Burdzof 13 Temmuz 1828 günü süratle ilerleyerek Bayburt´ a girdi. İlk işi olarak Bayburt Kalesini kendi üstleri haline getirdi. Osmanlı kuvvetleri doğu Başkumandanı Osman Paşa 600 erden oluşan piyade ve süvari kuvvetleri Of ve Sürmeneli milislerle birlikte Gümüşhane´ den Aydıntepe´ ye kadar olan bölgeyi kontrol altına aldı.

General Burdzof Türk kuvvetlerinin ilerlemelerini durdurmak amacıyla iki bölükle Hart Ovasına hareket etti. 30 Temmuz 1829 tarihinde iki taraf kuvvetleri birbirleriyle temas sağladıktan sonra karşılıklı taarruz başladı. Türk milisleri Aydıntepe´ ye doğru çekildi.

Askeri tarihlere pek geçmemiş olmakla beraber Arpalı´ yı ikiye bölen Çoruh Çayında yerli halkın gayretiyle bentler yapılarak kapatılmak sonucunda su şişmeleri meydana gelmiş ve ovanın büyük bir kısmı bataklıklarla kaplanmıştır. Meydana gelen bataklıklar düşmanın geçişini uzun süre güçleştirmiştir. Belki de Anadolu ´da ilk defa yapay engel yapılarak ovada gerçekleştirilen ilk ve tek savunmadır. Kendi kısır olanakları içinde yöre halkının Of ve Sürmeneli yiğitlerle birlikte düzenli Rus birlikleri ile yaptıkları bu savaş bugün en çağdaş orduların bile başa çıkamadıkları bir gerilla savaşı niteliği taşımaktadır.

1914 yılında başlayan 1. Dünya Savaşı sırasında bölgeyi Ruslar tekrar işgal ettiler. 21 Şubat 1918 tarihinde Türk Ordusu ve yöre halkının kahramanca mücadeleleri sonucu zulüm ve esaretten kurtarılmıştır.

Nüfus, 1965 yılında 1687´ye, 1970 yılında 2461´ e ulaşmıştır. 1970 li yıllardan sonra nüfusun gittikçe artması ve geçim kaynağı tarıma dayalı olması nedeniyle kişi başına düşen arazi alanı azalması sonucu, sanayisi gelişmiş olan bölgelere göç başlamıştır. Bu göçler özellikle İstanbul, Ankara, İzmit, İzmir illeri ve Almanya, Fransa, İsviçre, Hollanda gibi dış ülkelere olmuştur. Bu göçler neticesinde beldede yaşayan nüfustan göç eden nüfus sayısı daha fazladır.
Sürekli gelişen ve büyüyen belde 1972 yılına kadar köy olarak, o zaman ilçe olan Bayburt´ a bağlı muhtarlık yönetimiyle idare edilmekte idi. 1972 yılında Cumhuriyet ve Hürriyet Mahallesi adıyla iki mahalle kurularak belediye teşkilatına kavuşmuştur. Belediyenin yaptığı çalışmalar sonucu; altyapı hizmetleri tamamlanmıştır. Cadde ve sokakların düzenlemesi ile sosyal tesislerin yapılarak belde modern bir şehir görünümü almıştır.

Nüfus :
Dr. İsmet MİROĞLU´nun "Bayburt Sancağı" adlı eserinde 1516 yılında belde de 8 Müslüman nefer 45 Hıristiyan nefer, 1591 yılında ise 10 Müslüman nefer 104 Hıristiyan neferin yaşadığı belirtilmektedir. Bu güzel beldenin yaşama değerliliğini fark eden halk çeşitli yerlerden beldeye göç ederek yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu vesile ile gün geçtikçe nüfus hızla artmıştır
YILLAR NÜFUS
1965 1687 
1970 2461 
1975 3003 
1980 2942 
1985 3041 
1997 3058 
2000 2703 
Görüldüğü gibi nüfus 1975 yılına kadar hızla artmış olup, bu tarihten sonra kişiler yaşam seviyesini yükseltme arayışı içerisine girmişlerdir. Bu arayış insanların beldeden sanayisi gelişmiş illere ve yurt dışına çalışmak amacıyla gitmelerine neden olmuştur. Daha sonra buralara göç ederek yerleşmişlerdir. Yapılan bu göçlerin toplam nüfus sayısı beldede yaşayan nüfus sayısını geçmiştir.

Coğrafi Yapısı ve İklimi:

Doğusunda Aydıntepe İlçesi, güneyinde Aşağı Kırzı ve Çiçekli, batısında Nişantaşı, kuzeyinde Yukarı Kırzı köyleri ile çevrili, 25.000.000 m2 alana sahip, denizden yüksekliği 1538 metredir. Geniş bir ovaya sahip, kuzeyinde Soğanlı Dağı bulunmaktadır. Çoruh Çayı kasabayı ikiye bölerek geçmektedir. Çoruh Çayı boyunca verimli alivyonlu topraklara sahip geniş arazi mevcuttur. 

Geniş ovası olan beldenin 21.800 dekar (dönüm) tarım, 750 dekar ağaçlık, 1500 dekar çayır ve mera, 700 dekar bahçe alanı vardır.Karedeniz iklimi ile Doğu Anadolu iklimi arasında karasal iklim olarak ağır basan bir geçiş iklimi özelliğini göstermektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Karlı gün sayısı yaklaşık 100 gündür. En çok yağış ilk ve sonbahar aylarında görülür. Yıllık ortalama sıcaklık 7 derecedir. 

Yaz günleri Mayıs-Eylül ayları arasıdır. Bu aylar içersinde güneyden esen kıble rüzgarı sıcaklığı artırır. Kuzeyden esen halk tabiri ile Balhar rüzgarı beldeye serinletici yayla havası verdiği gibi yetiştirilmekte olan meyve ve sebzeleri Temmuz-Ağustos ayları içerisinde dahi üşüttüğüne sıkça rastlanır.

 Ulaşım :

Ulaşım tamamen karayolu ile yapılmaktadır. İl merkezine uzaklık 20 km dir. Kasaba sınırından geçen İran Transit (Bayburt-Trabzon) yoluna 4 km lik tali yolla bağlanır. Ayrıca Araklı-Trabzon yolu stabize olup, kasaba içerisinden geçmektedir. Bu yoldan Arpalı-Araklı uzaklığı 70 km dir. 

Beldeden Bayburt´a ulaşım dolmuşlar ile yapılmaktadır. Belde, Aydıntepe ilçesi ile 40 civarında köy ve yaylanın Bayburt´a ulaşımında köprü vazifesi görür. 

Karayolu ile Çevre İl ve İlçelerden Bayburt´ a her gün karşılıklı otobüs seferleri vardır. Bayburt'tan Arpalıya her saat dolmuş seferleri bulunmaktadır. Ayrıca kasabada ticari Taksilerde mevcuttur.

Ekonomi :
Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Tarım ürünü olarak buğday, arpa, yonca, fig, patates, fasülye, mısır ve pancar yetiştirilmektedir. Kasabada çevre köylerin ve Aydıntepe ilçesinin ihtiyacını karşılayan Pancar toplama merkezi bulunmaktadır. Kasabada un değirmeni bulunmaktadır. Genellikle büyük baş hayvancılık yaygındır. 

Kasabada azda olsa ticaretle uğraşan kesim bulunmaktadır. Bölgede sanayi gelişmediğinden, yabancı ülke ve sanayisi gelişmiş olan illere gurbetçi olarak giden halk belde ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır.

Tarım ve Hayvancılık

  Tarım için kullanılan sulak arazi DSİ tarafından yapılan sulama projesi ile artış sağlamıştır. Toplam ekilebilir alan 22.500 dekar olup, bu alanın 15.000 dekarı sulak, 7.500 dekarı ise kıraç araziyi oluşturur. Tarım arazisinde yapılan ekim, ürüne göre değişiklik göstermektedir. Buğday ve Arpa sulak-kıraç arazi ayrımı gözetmeksizin ekilmektedir. Sulak arazide genelde; Şeker Pancarı, Yonca, Korunga, Fig, Çavdar, Patates, Fasulye, Soğan ürünleridir. Kıraç arazide ise, Yeşil Mercimek ve Çavdar ekimi yapılmaktadır.

Tarım ürünlerinden arpa, çavdar, korunga, yonca, figin tamamı, buğdayın samanı hayvan besiciliğinde kullanılarak ihtiyaç fazlası ise üreticiler tarafından satılmaktadır. 

Şeker pancarının ekim alanı olarak çok fazla olmamasına rağmen beldenin önemli ölçüde geçim kaynağını oluşturmaktadır. Bayburt´ta yetiştirilmekte olan şeker pancarının yaklaşık 1/6´i kasabada yetiştirilmektedir. 

Büyükbaş hayvancılık yetiştiriciliği ön plandadır. Küçükbaş hayvancılığın çok az sayıda olmasının en büyük etkeni arazinin yaklaşık yüzde yüze yakınının ekili alan olmasıdır. Büyükbaş hayvan sayısının da son yıllarda azaldığı görülmektedir. Büyükbaş hayvancılıkta ihtiyaçlar (Süt ürünleri) dışında ticari amaç içinde yapılmaktadır. Yetiştirilen hayvanlar çevre köy, ilçe ve illerde satılmaktadır. Kümes hayvanı yetiştiriciliği ve arıcılık kısmi olarak yapılmaktadır

Eğitim Öğretim :

Okulumuz ilk defa 1929 yılında Arpalı İlkokulu adıyla kasabamızda açılmıştır.Ayrıca ortaokulda 1974-1975 Eğitim-Öğretim yılında açılmıştır.Her iki okul 1997 yılına kadar ayrı ayrı olarak eğitim öğretim vermiştir.

           Mecburi öğrenim 5 yıldan 8 yıla çıkarılmasıyla ile okulumuz 1997-1998 Eğitim - Öğretim yılında birleştirilmiş olup, adı Arpalı Şehit Fatih Kostik İlköğretim okulu olmuştur.Yenilenen 14 derslikli binasıyla hizmetine devam etmektedir.

Okulumuzun Adının Verilişi

           Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlara ait açma-kapatma ve ad verme yönetmeliğinin 4. maddesi doğrultusunda teşekkül ettirilen "Milli Eğitim danışma kurulu 03.10.1995 Tarih ve 1995/6 nolu kararıyla "Kuzey Irak Bölgesinde şehit edilen kasabamız halkından Fuat oğlu Fatih KOSTİK´in hatırasını ebediyyen yaşatmak için şehitlik ünvanını belirtmek suretiyle Arpalı Kasabası İlkokulunun adı Şehit Fatih Kostik İlköğretim Okulu olarak değiştirilmiştir. 2014-2015 Eğitim öğretim yılından itibaren Şehit Fatih Kostik İmam Hatip Ortaokulu olarak tescillenmiştir. 

Belde de Lise olmadığı için, 152 öğrenci il merkezinde lise ve dengi okullarda eğitimlerini görmektedirler. Öğrenciler genelde dolmuşlarla gidip gelmekte olup, yurtlarda kalanlar da vardır.

Kasabanın eğitim ve öğretime karşı tutumu geçmiş yıllarda soğukken. 8 yıllık eğitimin zorunlu olması ile kızlar okula gönderilmeye başlanmış ve eğitimin önemi nispeten anlaşılmış ve kasabada okuryazar oranı günden güne artmıştır.

Yüksekokullarda okuyan öğrenciler genelde eğitim fakültelerinde eğitim görmektedirler.

Aile Yapısı :

Ata erkil bir yapı mevcuttur. Evde babanın sözü geçer. Kadın daha çok ev işleri, bahçe ve çocukla meşgul olur. Diğer işleri ise baba yerine getirir.

Olanakları :

Kasabada sağlık ocağı mevcuttur. Sağlık Ocağının gerekli hizmeti veremediği durumlarda Aydıntepe ilçesindeki veya Bayburt merkezdeki sağlık hizmetlerinden yararlanılmaktadır.

Kasabanın ulaşım sorunu bulunmamaktadır. Kendi dolmuşları olduğu gibi Aydıntepe'den gelen dolmuşlarda kasaba merkezinden geçmektedir.

Un fabrikası mevcuttur. Yetiştirilen buğdaydan un elde edilmesinde bu fabrikadan yararlanılmaktadır.

Arazi tarıma elverişlidir. Tarım yapan halkın çoğunda Traktör bulunmaktadır.

 Sosyal Etkinlikler: 

Sosyal etkinlik olarak düğünler ve asker uğurlaması yapılmaktadır. Özellikle yaz aylarında kasabayı ikiye bölen Çoruh Çayı'nın kenarındaki parklarda halk zaman geçirmektedir. Çay'ın içerisinde oluşturulan yapay gölden balık tutulmaktadır. 

Yaz aylarında Koşmer Yaylası'na çıkılmaktadır. Halkın bir kısmının yaylada evi bulunmakta ve kalan kısım günü birlik geziler düzenlemektedir.

Gençler için iki adet İnternet Kafe bulunmaktadır. 

Arpalı Spor Kulübü ve okulda gerçekleştirilen sportif etkinlikler genç ve çocuklar için önemli sosyal etkinlik kaynaklarıdır. Okulda gerçekleştirilen etkinliklere halkta izleyici olarak yoğun şekilde katılmaktadır.

Yiyecek Kültürü:

Bayburt yöresinin yemek kültürü kasabada da mevcuttur. Çeşitli yöresel yemek isimleri şöyledir; Galacoş, Bayburt Ketesi, Herse, Lor Dolması, Lavaş Ekmek, Guymak, Kesme Çorbası, Eşgi Lahana, Erişte, Ziron, Gavut Çorbası, Gavut Ufalaması, Ayranlı Çorba, Köy Çorbası, Kabak Boranisi, Güveç, Bulgur Pilavı ve Kara pancar.